Gerrit Zalm mag aanblijven als topman van ABN Amro. Zijn optreden bij de
afgelopen jaar omgevallen DSB Bank diskwalificeert Zalm niet voor hoge
posten in de financiële sector.
Die conclusie trekt financieel toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB),
hierin gesteund door de onderzoekscommissie Scheltema en minister van
Financiën Jan Kees de Jager, zo bleek maandag
1 maart.
Maar niet iedereen denkt er zo over. De tweede toezichthouder op financiële
instellingen, de Autoriteit Financiële Markten (AFM), is het oneens met DNB.
De AFM vindt dat Zalm heeft gefaald bij DSB Bank. En dus ook moet opstappen
in zijn huidige functie bij ABN Amro.
Keffende toezichthouders
Helaas voor AFM-voorzitter Hans Hoogervorst is zijn club ongenadig in de hoek
gezet. ‘Koest jij’, is de drievoudige boodschap van De Nederlandsche Bank,
de commissie Scheltema en van minister De Jager.
Het beeld dat de commissie Scheltema maandag in een
brief schetste van DNB en AFM is allesbehalve fraai. De twee
toezichthouders gingen bij hun beoordeling van een prominent bestuurder uit
de financiële sector als het ware rollebollend over straat.
De commissie Scheltema neemt in deze discussie geen middenpositie in. Ze
schaart zich in de kwestie Zalm vierkant achter de beoordeling van DNB, de
'leidende toezichthouder van de financiële sector', zo blijkt uit de maandag
vrijgegeven brief.
Zalm te slap
De AFM van Hoogervorst vindt dat Zalm, die in 2008 financieel topman was bij
DSB Bank, zich sterker had moeten verzetten tegen de agressieve
verkooppraktijken van de bank uit Wognum, die onder meer koopsompolissen met
hoge provisies verkocht. Zalm zou te weinig oog hebben gehad voor het
reputatierisico: DSB ging uiteindelijk ten onder aan een massaal
vertrouwensverlies bij klanten.
De commissie Scheltema oordeelt dat het achteraf niet te zeggen is of Zalm
meer had bereikt, als hij de confrontatie met de almachtige topman Dirk
Scheringa in een vroeg stadium was aangegaan. Voor de goede orde: Zalm was
in 2008 financieel topman bij DSB Bank en stapte over naar ABN Amro in
februari 2009, acht maanden vóór de uiteindelijke val van DSB.
Voor buitenstaanders blijft het, zeker achteraf, lastig te beoordelen wie
gelijk heeft. Wel kan vastgesteld worden dat zich een opvallende tweedeling
in de beoordeling van Zalm voor doet.
Dekking Zalm
De dekking voor Zalm komt van drie partijen die daar allemaal enig belang bij
hebben. De Nederlandsche Bank gaat als leidende toezichthouder over de
stabiliteit van de financiële sector. Zalm leidt momenteel een zeer complex
overgangsproces, waarbij de Nederlandse tak van ABN Amro moet fuseren met
Fortis Bank Nederland met als doel een degelijke, nieuwe grootbank in de
markt te zetten. Vertrek van Zalm bij ABN Amro zou nu slecht uitkomen.
Ook minister De Jager is gebaat bij rust in de tent. ABN Amro Nederland en
Fortis Bank Nederland zijn in het najaar van 2008 via een reddingsoperatie
in handen van de Nederlandse staat gekomen. De staat heeft miljarden in
beide banken gestoken, waarvoor De Jager de verantwoordelijkheid draagt.
Gedonder met de topman helpt dan niet.
Dan de commissie Scheltema. De hoogleraren Michiel Scheltema, Edgar Du Perron,
Kees Koedijk en accountant Leo Graafsma onderzoeken het optreden van diverse
betrokkenen bij de ondergang van DSB Bank.
De commissie staat bekend als onafhankelijk. Maar kan commissie-lid De Perron
nog afstandelijk kan opereren ten opzichte van DNB en de minister van
Financiën na een uitermate ongelukkig optreden twee weken geleden in de Icesave-affaire?
Waakhond woekerpolis
En de AFM van Hoogervorst? Die heeft zich als gedragstoezichthouder voor
banken en verzekeraars sinds 2006 ontpopt tot drijvende kracht achter de
aanpak van zogenoemde woekerpolissen.
AFM-voorzitter Hoogervorst is er als gevolg van de kredietcrisis alleen nog
maar sterker van overtuigd dat er strenger toezicht moet komen op de
verkooppraktijken van banken, inclusief de bijvoorbeeld een strengere
leennorm bij de verstrekking van tophypotheken. Een
voorstel van Hoogervorst in die richting stuitte afgelopen jaar echter
op fel verzet vanuit de financiële sector, terwijl het in Den Haag opvallend
stil bleef.
Wellicht zijn er goede redenen om op korte termijn de stabiliteit van
staatsbank ABN Amro voorrang te geven. Er staan immers grote financiële
belangen op het spel voor de Nederlandse belastingbetaler. Maar de tik op de
neus die de AFM heeft gekregen, is niet per se gunstig voor de Nederlandse
consument. Het is een signaal aan de banken dat een negatief oordeel van de
AFM niet altijd gevolgen heeft, zeker niet als er ook andere belangen in het
spel zijn.
Eén van de lessen van de kredietcrisis is dat zelfregulering bij banken en
verzekeraars bij de verkoop van hypotheken en verzekeringsproducten niet
goed heeft gewerkt. Bovendien kan de consument soms beter tegen zichzelf
worden beschermd. Een sterkere rol voor de AFM bij de controle op gedrag van
het bankwezen kan geen kwaad. Maar dat lijkt er niet in te zitten. De AFM
van Hoogervorst is gemuilkorfd.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl